Na czym polega ustalenie kontaktów z dzieckiem i kiedy rodzice lub dziadkowie muszą uregulować kontakty na drodze sądowej?
Na czym polega ustalenie kontaktów z dzieckiem? Kontakty z dzieckiem a władza rodzicielska
Kontakt z dzieckiem to jednocześnie prawo i obowiązek rodziców. Można realizować je m.in. poprzez spotkania (także te polegające na zabraniu dziecka z miejsca stałego pobytu), odwiedziny oraz rozmowy mailowe i telefoniczne.
Kontakty z dzieckiem są przy tym niezależne od władzy rodzicielskiej. Sam fakt, że rodzic jest jej pozbawiony, nie oznacza więc, że automatycznie nie ma też prawa do kontaktów z synem czy córką. Choć oczywiście i taki scenariusz jest możliwy, ale pozostaje zarezerwowany dla szczególnych przypadków. Prawo do kontaktów może zostać ograniczone lub całkowicie odebrane m.in. gdy rodzic znęcał się nad dzieckiem, cierpi na ciężką chorobę psychiczną lub przebywa w zakładzie karnym.
O ile rodzice mieszkają wspólnie, kwestia wykonywania kontaktów jest oczywista i naturalna. Problem pojawia się jednak, gdy żyjecie osobno – np. rozpadnie się wasz związek lub weźmiecie rozwód. Wtedy konieczne może się okazać ustalenie kontaktów z dzieckiem, czyli sądowe uregulowanie zasad, terminów, częstotliwości i sposobu wykonywania tych kontaktów przez rodzica.
Jak może przebiegać ustalenie kontaktów z dzieckiem?
Ustalenie kontaktów z małoletnim dzieckiem nie zawsze wymaga ingerencji sądu. Może odbywać się poprzez:
Porozumienie zawarte między rodzicami;
Porozumienie zawarte w obecności mediatora;
Sądowe ustalenie kontaktów z dzieckiem;
Ugodę sądową;
Wyrok sądu (gdy sąd orzeka o kontaktach z dzieckiem w ramach sprawy rozwodowej lub sprawy o separację prawną).
W tym artykule skupimy się jednak tylko na scenariuszu uwzględniającym ingerencję sądu w kwestii kontaktów z dzieckiem i sposobu ich wykonywania.
Kiedy możesz wnieść sprawę o ustalenie kontaktów z dzieckiem?
O uregulowanie kontaktów z dzieckiem możesz wnioskować, jeśli nie jesteście w stanie wypracować porozumienia lub gdy drugi rodzic utrudnia Ci wykonywanie kontaktów.
Dla możliwości uregulowania kontaktów nie ma przy tym znaczenia, czy jesteście małżeństwem, osobami w trakcie rozwodu, po rozwodzie, czy może też nigdy nie pozostawaliście w związku małżeńskim. Liczy się to, że jedno z was nie jest w stanie realizować swojego prawa i obowiązku związanego z kontaktami.
Kto może ubiegać się o sądowe ustalenie kontaktów z dzieckiem?
Z wnioskiem w sprawie ustalenia kontaktów zwykle występuje ten rodzic, z którym dziecko nie mieszka na stałe. W najczęstszym scenariuszu to druga strona utrudnia spotkania z synem czy córką i konieczne okazuje się uregulowanie tej kwestii na drodze sądowej.
Równie dobrze może się jednak zdarzyć, że dziecko mieszka z Tobą, a drugi rodzic nie wywiązuje się z waszych ustaleń – np. nie odwozi dziecka po spotkaniu w umówionym czasie albo nie jest zainteresowany kontaktami z synem czy córką. W takich sytuacjach też możesz złożyć wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem.
Uregulowanie kontaktów z dzieckiem przez dziadków
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z wnioskiem o uregulowanie kontaktów mogą wystąpić nie tylko rodzice. Prawo to przysługuje m.in. również dziadkom, jeśli z różnych względów są pozbawieni możliwości kontaktów z wnuczką czy wnukiem.
Sprawa o ustalenie kontaktów z wnukami będzie przebiegać na analogicznych zasadach co w sytuacji, gdy taki wniosek składa rodzic. Dlatego informacje w dalszej części artykułu znajdą zastosowanie, niezależnie od tego, czy jesteś dziadkiem, czy rodzicem.
Warto jednak już w tym miejscu zaznaczyć, że forma i zakres wykonywania kontaktów z wnukami powinna być dostosowana do sytuacji małoletniego. Krótko mówiąc, kluczowa jest odpowiedź na pytanie, jaki sposób wykonywania oraz częstotliwość kontaktów okaże się zgodna z dobrem dziecka. Znaczenie ma przy tym wiele czynników, takich jak wiek dziecka, odległość domu dziadków od miejsca zamieszkania wnuka czy wnuczki i więź łącząca dziecko z dziadkami.
Jak przebiega sprawa o ustalenie kontaktów z dzieckiem?
Jak już wiesz, kontakty można uregulować na wiele sposobów, ale jednym z nich jest postępowanie o ustalenie kontaktów. W tym celu musisz złożyć wniosek. Wniosek, nie pozew, bo ustalenie kontaktów z dzieckiem odbywa się w formie nieprocesowej. Oznacza to m.in., że nie ma tu powoda i pozwanego. Co więcej, sąd reguluje kontakty, wydając nie orzeczenie, a postanowienie.
Etap 1.: Wniosek o uregulowanie kontaktów
Skoro postępowanie o ustalenie kontaktów uruchamiane jest na wniosek, to pierwszym krokiem w sprawie będzie przygotowanie odpowiedniego pisma. Składa się je do wydziału rodzinnego i nieletnich w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka. Wniosek podlega też opłacie wysokości 100 złotych.
W internecie znajdziesz mnóstwo wzorów wniosku o ustalenie kontaktów z dziećmi. Niestety samo opieranie się na takim gotowym szablonie nie gwarantuje Ci sukcesu w sprawie. Wprawdzie z jego pomocą łatwiej dopełnisz kwestii formalnych (np. upewnisz się, że znalazły się tam wszystkie wymagane dane i odpowiedni tytuł pisma). Gorzej jednak, jeśli chodzi o dalszą część wniosku.
Przede wszystkim musisz zgłosić odpowiednie żądania – nie tylko wnioskować o ustalenie kontaktów, ale również wskazać, jak dokładnie Twoim zdaniem ich wykonywanie miałoby przebiegać. Poza tym trzeba rozważyć zgłoszenie dodatkowych wniosków. Jakich dokładnie – to zależy już od konkretnej sytuacji. Mowa tu m.in. o zabezpieczeniu kontaktów, sporządzeniu opinii biegłego czy przesłuchaniu świadków.
Najważniejszą częścią wniosku jest jednak uzasadnienie poparte dowodami. A te kwestie uzależnione są już ściśle od konkretnej sytuacji. Co za tym idzie – żadne uniwersalne rozwiązania nie zdadzą tu egzaminu. Pomocny może się za to okazać adwokat od spraw rodzinnych, który dostosuje treść wniosku ściśle do okoliczności Twojej sytuacji. Pamiętaj też, że im staranniej przygotujesz wniosek, tym większa szansa, że sąd wyda korzystne dla Ciebie postanowienie.
Etap 2.: postępowanie przed sądem w sprawie o kontakty z dzieckiem
W toku sprawy sąd przede wszystkim będzie próbował ustalić, jak kontakty z dzieckiem wyglądały do tej pory i jakie jaki scenariusz okaże się najbardziej zgodny z dobrem małoletniego. W tym celu wysłucha wnioskodawcę i drugiego rodzica, a także powołanych do sprawy świadków.
Bardzo często przy ustalaniu kontaktów z dzieckiem będzie też przeprowadzać dowód z opinii biegłych sądowych – m.in. biegłego psychologa czy psychiatry, a także Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów. Tego rodzaju dowody pozwolą ustalić wasze kompetencje wychowawcze i rodzicielskie.
Etap 3.: wydanie postanowienia o ustaleniu kontaktów z dzieckiem
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego oraz wysłuchania stron sąd opiekuńczy wyda postanowienie i zdecyduje, jak będą wyglądać kontakty z dzieckiem.
Ustali po pierwsze zakres kontaktów, a więc jak mają one przebiegać w dni powszednie i weekendy, ale także w szczególnych okresach, takich jak święta, czas ferii i wakacji oraz w inne nietypowe dni – np. Dzień Ojca i Dzień Matki. Może też nałożyć dodatkowe obowiązki – np. obowiązek odebrania dzieci z miejsca zamieszkania w dniu dokonywania kontaktów oraz odwiezienia ich do domu po zakończonym spotkaniu.
Kiedy warto wystąpić o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem na czas trwania postępowania?
Ustalenie kontaktów to nie jedyne żądanie, jakie możesz zgłosić we wniosku. Kolejnym elementem, który warto przemyśleć, jest zabezpieczenie kontaktów. To nic innego jak wniosek o ustalenie, jak będą przebiegać kontakty z dzieckiem do momentu postanowienia przez sąd.
Jest to o tyle istotne, że całe postępowanie może trwać nawet przez wiele miesięcy. Składając wniosek o zabezpieczenie kontaktów, jesteś więc w stanie przynajmniej przejściowo uregulować tę kwestię już teraz. Pamiętaj jednak, że sam fakt, że sąd ustali na tym etapie, taki a nie inny sposób wykonywania kontaktów, wcale nie oznacza, że reguły te będą tożsame z ostatecznym rozstrzygnięciem wydanym w sprawie.
Co zrobić, gdy rodzic nie stosuje się do postanowienia sądu i wciąż utrudnia realizację kontaktów z dzieckiem?
Mogłoby się wydawać, że sądowe postanowienie rozwiąże problem kontaktów z dzieckiem. W praktyce jednak w pewnych przypadkach i to może nie wystarczyć, by rodzic zmienił swoje zachowanie.
Wtedy pozostaje Ci uruchomienie kolejnego postępowania, jakim jest postępowanie o wykonanie kontaktów.
Taka egzekucja kontaktów z dzieckiem (czyli niejako przymuszenie rodzica do respektowania postanowienia sądu) podzielona jest na 2 etapy. W pierwszej kolejności sąd jedynie zagrozi rodzicowi, że jeśli ten będzie dalej utrudniać realizowanie kontaktów, w ramach kary zapłaci określoną kwotę, ustaloną adekwatnie do sytuacji majątkowej rodzica.
A co gdy i to nie poskutkuje? Wtedy rozpoczyna się już drugi etap, w którym sąd spełni wcześniejszą groźbę, a więc przyzna ustaloną kwotę na rzecz drugiego rodzica. Jeśli rodzic nie będzie chciał dobrowolnie zapłacić kary, konieczna może się okazać egzekucja komornicza. Ewentualnie w związku z takim zachowaniem możesz też rozważyć zgłoszenie dodatkowych wniosków – np. dotyczących ograniczenia władzy rodzicielskiej albo podwyższenia alimentów.
Napisz komentarz
Komentarze