Odbudowa braniewskiego ratusza – „modelowy projekt”

Bożena Żelazowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Generalny Konserwator Zabytków, Zbigniew Ziejewski, poseł na Sejm RP, Radosław Król, wojewoda warmińsko-mazurski, Mirosław Jonakowski, warmińsko-mazurski wojewódzki konserwator zabytków i dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków byli dzisiaj gośćmi konferencji prasowej, poświęconej odbudowie ratusza w Braniewie. Na spotkanie z mediami, mieszkańcami i samorządowcami zaprosił ich burmistrz Braniewa Tomasz Sielicki.
Konferencja odbyła się w miejscu odbudowy, gdzie obecnie są odsłonięte fundamenty ratusza.

Jedyny w swoim rodzaju

— Ten projekt jest projektem modelowym — nie ma najmniejszej wątpliwości dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. — Dzisiaj Braniewo jest tak naprawdę w awangardzie polskich miast, jeśli chodzi o rekonstrukcję, o odbudowę zabytku. I ten projekt musi być zrealizowany modelowo. Na tym projekcie będziemy pokazywali innym miastom, jak należy prowadzić tego typu działania. Dlatego dziękuję pani minister i panu burmistrzowi za możliwość dalszej realizacji tego projektu. Jest to rzeczywiście zadanie karkołomne, bo tak naprawdę nie mamy od kilkudziesięciu lat w Polsce dobrych przykładów odbudowy zabytków. Umówiliśmy się dwa lata temu z panem burmistrzem, że będziemy to robić wzorcowo. Dlatego – panie burmistrzu – trzymam pana za słowo!
Słowa dr. Laszczkowskiego potwierdziła Bożena Żelazowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Generalny Konserwator Zabytków.
— Odbudowa tego ratusza jest to rzeczywiście rzecz wyjątkowa — mówi minister Bożena Żelazowska. — Jest to na dzień dzisiejszy w naszym kraju jedyna taka inicjatywa.

Czyj to był pomysł?

Burmistrz Braniewa Tomasz Sielicki przekonuje, że pomysł nie wyszedł od niego, lecz od mieszkańców.
— Dwa lata temu podjęliśmy się ogromnego wyzwania odbudowy ratusza i nie był to pomysł, który urodził się w magistracie — mówi Tomasz Sielicki. — Była to inicjatywa oddolna, która dotarła do nas od naszych mieszkańców.
Wprawdzie burmistrz nie powiedział, o kogo chodzi, ale warto tu przypomnieć, że wiele lat temu pojawiła się idea stworzenia w Braniewie muzeum – co też się stało. Kolejnym takim przedsięwzięciem było dążenie do remontu wieży – obecnie służy ona mieszkańcom i jest ważnym miejscem na turystycznej mapie Braniewa. Tym razem zatem czas na ratusz.
— Ratusz został zniszczony w działaniach wojennych, podobnie jak większa część miasta — przypomina burmistrz. — A my jesteśmy kolejnym pokoleniem, które to miasto odbudowuje.

Co w nim będzie?

Zapytaliśmy burmistrza Braniewa Tomasza Sielickiego o funkcję użyteczną takiego budynku.
— To najczęściej zadawane pytanie przez mieszkańców Braniewa — mówi Sielicki. — Zapewniam, że mamy gdzie pracować, jest w Braniewie magistrat. Dlatego ten obiekt przekażemy mieszkańcom. Chcemy w budynku ratusza zrobić salę ślubów, a także prawdziwą salę konferencyjną. Natomiast pozostała działalność będzie społeczna i komercyjna. Aby obiekt mógł sam utrzymać się na siebie i aby dobrze służył mieszkańcom.

Skąd wziąć na to pieniądze?

Od początku, gdy tylko ogłoszony został pomysł odbudowy ratusza, władze miasta podkreślały, że miasto będzie tylko częściowo partycypowało w kosztach odbudowy. Starając się pozyskać pieniądze z zewnątrz. Obecnie taka możliwość jest – w ramach Krajowego Planu Odbudowy.
— Cieszę się, że mieszkańcy Braniewa chcą, aby ten ratusz został odbudowany — mówi  Bożena Żelazowska. — Dlatego przyjechaliśmy do Braniewa, aby wesprzeć was w tych działaniach. Także jeśli chodzi o pozyskanie pieniędzy. A jesteśmy w takim czasie, kiedy możemy mieć środki zewnętrzne na tę odbudowę z różnych źródeł. Także z Krajowego Planu Odbudowy. Niebawem ogłosimy również konkurs na rewitalizację zabytków, ale też na posadowienie nowych brył. Chcemy państwa wesprzeć w tym staraniu na tyle, na ile będziemy mogli.
Zapewniał o tym także wojewoda warmińsko-mazurski Radosław Król.
— Środków u nas dostatek — przekonuje wojewoda Radosław Król. — Krajowy Plan Odbudowy to są potężne pieniądze. Jeśli zostaną szybko wykonane badania archeologiczne, to władze miasta będą mogły skupić się na pozyskaniu tych pieniędzy w ramach KPO. Są pieniądze przeznaczone dla miejscowości w powiatach przygranicznych. To około 25 milionów na powiat do wydania w ciągu pięciu lat.
Do zapewnień włączył się również poseł Zbigniew Ziejewski.
— Wspólnie z panią minister postaramy się pozyskać pieniądze z różnych źródeł — mówi Zbigniew Ziejewski. — I dołożymy też wszelkich starań, aby i jedno, i drugie ministerstwo [Ministerstwo Aktywów Państwowych i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – przyp. red.] dołożyły swoje środki, aby ratusz w Braniewie powstał.

Kiedy zostanie ukończony?

— Kiedy będziemy mogli zobaczyć nowy ratusz? — zastanawia się głośno minister Bożena Żelazowska. — Człowiek planuje, a życie płata różne figle. Ale miejmy nadzieję, że rok 2030 będzie taką datą, kiedy będziemy mogli nim się cieszyć.
Wszyscy goście zgodnie podkreślali, że same prace archeologiczno-historyczne są nie tylko czasochłonne, ale wymagają także wręcz drobiazgowego podejścia do zagadnienia.
— Przed nami jeszcze wiele badań, analiz — mówi Mirosław Jonakowski, warmińsko-mazurski wojewódzki konserwator zabytków. — Musimy określić statykę tych murów, czy na tych murach postawimy nowy obiekt, czy też będziemy szukali innych rozwiązań. Ratusz był wielokrotnie przebudowywany, także trzeba ustalić jaka jego faza powinna być tutaj pokazywana.
Potwierdza te słowa dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków.
— Wstępne badania architektoniczne pokazały, że znajdują się tutaj zarówno relikty gotyckie, jak też relikty żelbetowe, z lat dwudziestych, trzydziestych XX wieku — mówi dr Laszczkowski. — Także mamy tutaj kilkaset lat historii. Cały czas prowadzone są badania archiwalne, abyśmy wiedzieli, jakimi danymi będziemy dysponować do rekonstrukcji całej bryły. Jestem optymistą, to nie jest duża kubatura. Ale samo przygotowanie do tego musi być wykonane bardzo drobiazgowo.

Pod okiem ministerstwa

Minister Bożena Żelazowska, Generalny Konserwator Zabytków, podkreśliła, że zależy jej na tym, aby odbudowa ratusza odbywała się zgodnie z zachowaniem wszelkich zasad konserwatorskich.
— Cieszę się, że będzie ją na miejscu nadzorował pan konserwator Mirosław Jonakowski, osoba z ogromnym doświadczeniem, z zespołem ludzi, dla których odbudowa ratusza będzie takim „oczkiem w głowie” — mówi Żelazowska. — My również będziemy się tej inwestycji bardzo mocno i wnikliwie przyglądali, bo jest ona inwestycją sztandarową. W skali kraju jest to jedyna taka odbudowa zabytku. Dlatego bardzo nam zależy, aby była ona pieczołowicie doglądana. I myślę, że nasza wizyta nie będzie ostatnią wizytą w Braniewie. Chcemy to przedsięwzięcie nadzorować na każdym etapie prac.

🎦 Zabytek zostanie odbudowany. „Jedyna taka inicjatywa w kraju”

RATUSZ STAROMIEJSKI W BRANIEWIE – RYS HISTORYCZNY:

1364 – pierwsza pisana wzmianka o ratuszu, który powstał w I poł. XIV w. Zbudowany w stylu gotyckim, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z podcieniem od strony południowej i kramami kupieckimi wokół budynku.
1610 – generalna przebudowa ratusza w stylu barokowym – otynkowano obiekt i zbudowano drewnianą wieżę zamiast wieżyczki.
1739-1741 – generalna przebudowa w stylu późnobarokowym. Rozbiórka podcienia sądowego i dobudowanie części południowej w pełnym wymiarze budynku. W ścianie południowej umieszczono alegoryczne figury symbolizujące cnoty teologiczne i kardynalne oraz łaciński napis: „Ten dom nienawidzi lenistwa, kocha pilność, każe przestępstwa, broni prawa, nagradza uczciwość”.
1797-1798 – generalna przebudowa ratusza – całkowita przebudowa wnętrza, budowa nowej wieży.
1883 – odnowienie ratusza, w ścianie północnej umieszczono pieczęć miejską z 1748 r. przyznaną przez króla Augusta III Sasa.
1920-1921 – przebudowa ratusza – zlikwidowano bramy oraz wejścia północne i wschodnie, budowa nowego wejścia po stronie wschodniej.
1934 – ostatni przedwojenny remont ratusza.
1945 – zniszczenie obiektu podczas działań wojennych, ocalały ściany zewnętrzne.
1959 – rozbiórka pozostałości ratusza.

ZEGARY – przed 1555 r., 1613 nowy zegar, 1916 – nowy zegar.

DZWONY – dzwon rady z XV w., dzwon z 1730, dzwon zegarowy z 1916, dzwon pożarowy z 1637.

HARMONOGRAM REALIZACJI INWESTYCJI „ODBUDOWA RATUSZA STAROMIEJSKIEGO W BRANIEWIE”

Wstęp

Lipiec 2021
- otwarcie wystawy prac autorstwa studentów Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej „Odbudowa Ratusza na Starym Mieście w Braniewie”,
-  wykład prof. Jana Salma „Studenckie pomysły na braniewski ratusz - prezentacja projektów semestralnych",
- wykład dr Wiesławy Chodkowskiej „Stary ratusz w Braniewie jego funkcje i przebudowy”,
- wykład Wojciecha Jaroszka „Dawne braniewskie obwarowania miejskie”.

 

Etap I

Wrzesień 2022:
- opracowanie programu prac archeologicznych przez Pana Mirosława Marcinkowskiego i uzyskanie pozwolenia konserwatorskiego na przeprowadzenie przedinwestycyjnych archeologicznych badań wykopaliskowych na dz. nr 225 obręb 4 Braniewo związku z planowana odbudową ratusza staromiejskiego,
- zabezpieczenie terenu oraz wykonacie ogrodzenia na czas realizacji zadania.

Październik – grudzień 2022:
- podpisane umowy z Wykonawcą prac Muzeum Archeologiczo-Historycznym w Elblągu,
- badania terenowe: odgruzowanie pomieszczeń zachowanych piwnic ratuszowych, przeprowadzenie badań w obrębie sześciu wykopów sondażowych wraz z wykonaniem dokumentacji, w tym dokumentacji geodezyjnej oraz wykonanie badań architektonicznych i wykonanie dokumentacji fotogrametrycznej i skanowanie 3D.

Styczeń wrzesień 2023:
- wykonanie opracowania wyników badań wraz z ich uzupełnienia na wniosek Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Delegatura w Elblągu,
- weryfikacja dostarczonej dokumentacji przez Wojewódzki Urzędu Ochrony Zabytków, Delegatura w Elblągu,
- przekazanie do depozytu Muzeum Archeologiczno-Historycznego zabytków archeologicznych odkrytych w trakcie prowadzenia badań archeologicznych: fragmenty ceramiki (XIV-XV wiek); przęślik (XIV-XV wiek).

Październik 2023:
- zakończenie etapu I badań archeologiczno-architektonicznych.

Etap II

Styczeń – luty 2024:
- określenie przez przedstawicieli Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Delegatura w Elblągu dalszych opracowań i badań zmierzających do odbudowy ratusza.

Marzec – maj 2024:
- podpisanie umowy z Wykonawcą prac Pracownią Projektową Renovo Sylwia Kozłowska.

Zakres objęty umową obejmuje:

• opracowanie programu badań konserwatorskich (na potrzeby opracowania programu prac konserwatorskich), program do przedłożenia wraz z wnioskiem do WKZ w Olsztynie Delegatura w Elblągu,
• opracowanie programu prac konserwatorskich dla istniejących murów,
• opracowanie programu badań inwazyjnych (wytrzymałościowych oraz geotechnicznych) na potrzeby uzyskania pozwolenia ze strony WKZ w Olsztynie Delegatura w Elblągu, etap przygotowawczy/formalny dla możliwości sporządzenia ekspertyzy technicznej.